Veel jongeren maken gebruik van ‘geldexcuses’: vaak onlogische en creatieve redeneringen om uitgaven voor zichzelf goed te praten. Deze denkwijze is populair op sociale media. Zo ervaren jongeren een aankoop als ‘gratis’ wanneer ze contant betalen, omdat hun banksaldo gelijk blijft (44% van de jongeren gebruikt deze redenering regelmatig of vaker). Ook beargumenteren jongeren regelmatig of vaker dat een bestelling goedkoper is als ze een extra aankoop doen om gratis verzending te krijgen en dat een duur product per keer niet veel kost als ze het vaak gebruiken (respectievelijk 42% en 31% van de jongeren). Meisjes gebruiken sommige geldexcuses tot wel twee keer zo vaak als jongens.
Dit blijkt uit onderzoek van Wijzer in geldzaken onder een representatieve groep 16-19-jarigen, uitgevoerd in het kader van de 14e editie van de Week van het geld die vrijdag 28 maart wordt afgesloten.
Marcel Zeelenberg, hoogleraar economische psychologie Tilburg University: “Deze denkpatronen zijn voorbeelden van typische ‘heuristieken’ die mensen gebruiken bij het maken van keuzes, en de fouten (‘biases’) die daaruit voortkomen. Mensen delen geld mentaal op in verschillende potjes (wij noemen dat ‘mentaal boekhouden’). Het potje van de bankrekening wordt niet leger bij een contante uitgave, dus er is geen uitgave gedaan. Het is zorgwekkend dat zoveel jongeren uitgaven zo goedpraten, omdat dit kan leiden tot onverantwoord geldgedrag. Kinderen en jongeren moeten worden geholpen inzicht in en kennis over persoonlijke financiën te ontwikkelen, zodat ze wijzer met hun uitgaven omgaan.”
Uit eerder onderzoek van De Nederlandsche Bank bleek al dat jongeren minder ‘betaalpijn’ ervaren bij het uitgeven van contant geld dan bij elektronische betalingen (zowel online als offline) – terwijl voor volwassenen het omgekeerde geldt.
Ook al gaan jongeren soms onverantwoord om met hun uitgaven op de korte termijn, ze dromen groot. In het onderzoek is jongeren gevraagd naar hun grootste toekomstdroom waarvoor ze geld nodig hebben. Bijna de helft (47%) denkt meer dan 30.000 euro nodig te hebben om hun toekomstdroom waar te maken. Hun grootste gelddromen zijn bijvoorbeeld een eigen woning (34%) of reizen (27%). Twee op de vijf (40%) schat de kans groot in om hun droom te realiseren, ook twee op de vijf (42%) denkt dat die kans gemiddeld is.
Christian Meijer, hoofd van Wijzer in geldzaken: “We zien in dit onderzoek dat veel jongeren uitgaven voor zichzelf goedpraten. Daardoor lopen ze het risico makkelijker geld uit te geven dat ze eigenlijk niet kunnen verantwoorden of missen. Dit heeft dan directe gevolgen voor de portemonnee. Ook op lange termijn kan dit invloed hebben: het gebruik van ‘geldexcuses’ kan bijdragen aan het ontwikkelen van ongezonde financiële gewoontes, waardoor bijvoorbeeld spaardoelen niet worden behaald. Daarom is het cruciaal dat jongeren leren kritisch naar hun uitgaven te kijken en verantwoord met geld om te gaan, nu en in de toekomst.”
Van 24 maart tot en met 28 maart 2025 organiseert Wijzer in geldzaken de 14e editie van de Week van het geld. Tijdens deze landelijke themaweek gaan vele tienduizenden leerlingen en studenten uit het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en mbo aan de slag met financiële educatie. Partijen uit de financiële sector, partners van Wijzer in geldzaken en gemeenten organiseren gastlessen en andere activiteiten om kinderen en jongeren op een speelse manier financieel bewust te maken. Het thema van de Week van het geld 2025 is ‘Hoe maak jij je gelddromen waar?’.
De Week van het geld 2025 wordt op vrijdag 28 maart afgesloten met een feestelijke finale in de Nieuwe Schatkamer van De Nederlandsche Bank in Amsterdam. Tijdens de finale denken jongeren uit het voortgezet onderwijs en mbo na over de toekomst van de Week van het geld. Samen met een vormgever hebben ze ideeën uitgewerkt, zoals over verstandig beheer van inkomsten en uitgaven en over verantwoorde financiële keuzes. Met hulp van een professional presenteren ze hun plan op het podium voor hun klasgenoten en een jury. Voor zowel vo als mbo is een award te winnen.
Themaposters Week van het geld 2025 voor 1) basisschoolkinderen en 2) jongeren in het voortgezet onderwijs en mbo.
Voorafgaand aan de Week van het geld is in februari 2025 door onderzoeksbureau CHOICE Insights + Strategy, in opdracht van Wijzer in geldzaken, het onderzoek ‘Hoe maak jij je gelddromen waar?’ uitgevoerd onder jongeren van 16-19 jaar (n=1.041). Eerder is al een persbericht verschenen dat een ander deel van de resultaten uit het onderzoek belicht.
Meer informatie over dit bericht:
Jelle Strikwerda, 06 50158654,
pers@wijzeringeldzaken.nl, wijzeringeldzaken.nl/pers
Wijzer in geldzaken
